Categorieën
Cybercrime & Cybersecurity

Cyberdiplomatie begrijpen als strategische noodzaak

Cyberoorlog, cybercriminaliteit en de nieuwe geopolitiek van digitale soevereiniteit: de digitale sfeer is niet langer alleen een technologisch terrein, maar een slagveld van geopolitieke belangen. Staten strijden om invloed, bedrijven om marktaandeel en niet-statelijke actoren gebruiken cyberspace als arena voor spionage, chantage en zelfs digitale sabotage – een van de redenen waarom ik steeds op dit onderwerp terugkom.

Ik was geïnteresseerd in het Handboek voor de praktijk van cyberdiplomatie, gepubliceerd door vooraanstaande experts op dit gebied, dat licht werpt op het toenemende belang van diplomatieke strategieën in cyberspace. Het biedt zowel een historische context als een pragmatische analyse van de bestaande diplomatieke mechanismen waarmee staten orde proberen te scheppen in een digitaal gefragmenteerd mondiaal systeem vol machtsbelangen.

Dit gaat over veel meer dan alleen cyberbeveiliging: het gaat over machtsprojectie, economische dominantie en de vraag wie de regels bepaalt in de digitale ruimte.

Categorieën
Cybercrime & Cybersecurity

Israël en Iran: Cyber-spionage, Cyberoorlog en Cyberverdediging in Vergelijking

Cyber-spionage, Cyberoorlog en Cyberverdediging in Vergelijking: Wanneer men spreekt over cybermacht in het Midden-Oosten, staan Israël en Iran onvermijdelijk centraal in elke serieuze analyse. Beide staten hebben in de afgelopen decennia systematisch aanzienlijke cybercapaciteiten ontwikkeld, maar doen dit onder zeer verschillende omstandigheden, met uiteenlopende strategische doelen en met een verschillend niveau van technologische integratie.

Categorieën
Cybercrime & Cybersecurity

Israël: Cyberspionage, Cyberoorlog en Cyberveiligheid

In internationaal perspectief heeft Israël zich de afgelopen decennia ontwikkeld tot een van de leidende actoren in de digitale wereld. Deze positie is het resultaat van historische veiligheidsdoctrines, institutionele innovatie en een nauwe verwevenheid van staat, leger, bedrijfsleven en onderzoek. Dit stelt Israël in staat om niet alleen cyberdreigingen af te weren, maar ook om in cyberspace actief machtsprojectie toe te passen.

Categorieën
Technologie- & IT-Recht

Geen verbodsrecht zonder exclusieve gebruiksrechten bij militaire softwareontwikkeling: verduidelijking van Duits contract- en auteursrecht

De toewijzing van gebruiksrechten bij op maat gemaakte softwareontwikkeling — vooral in de context van militaire aanbestedingen — roept onder Duits auteursrecht en contractrecht complexe vragen op. In een uitvoerig gemotiveerd arrest van 16 januari 2025 (5 U 93/23) heeft het Hanseatische Oberlandesgericht Hamburg (OLG Hamburg) helder uiteengezet wanneer een opdrachtnemer in Duitsland een gebruiksverbod kan eisen en waar de grens ligt als hij slechts een eenvoudig gebruiksrecht bezit. Dit arrest is juridisch relevant, omdat het de kernbeginselen van § 97 lid 1 UrhG (Duitse Auteurswet) en de Zweckübertragungslehre (doeloverdrachtsleer) onder § 31 lid 5 UrhG specificeert in de context van Duitse militaire softwareprojecten.

Categorieën
Strafwetgeving

Duitse BFH: Bewijsuitsluiting voor een zonder filtering overgedragen harde schijf in een belastingprocedure

Het gebruik van in een strafrechtelijk onderzoek verkregen gegevens door de belastingdienst roept steeds weer gevoelige constitutionele vragen op. Met zijn beslissing van 23 april 2025 (I B 51/22) heeft de Duitse Bundesfinanzhof (BFH) verduidelijkt: als digitale bewijsmiddelen — in dit geval een harde schijf — zonder de wettelijk vereiste voorafgaande doorzicht door het openbaar ministerie rechtstreeks aan de belastingcontroleur worden overhandigd, schendt dat het grondrecht op informatie-zelfbeschikking en leidt het tot een bewijsuitsluiting.

Categorieën
Strafwetgeving Technologie- & IT-Recht

Aansprakelijkheid van managers in de grondstoffencrisis: Strategisch risicobeheer voorbij de routine

Grondstoffen vormen niet langer alleen de basis van industriële waardeketens, maar zijn een strategisch machtsinstrument geworden. In een wereld waarin technologische ontkoppeling realiteit wordt, ontstaan er nieuwe spanningen tussen bevoorradingszekerheid, economische soevereiniteit en ondernemingsverantwoordelijkheid. Vooral de Europese industrie staat voor een systeemrisico: een afhankelijkheid van import uit politiek instabiele of geopolitiek opererende staten, zonder afdoende zekerheidsstructuren.

Deze constellatie is niet slechts politiek relevant, maar heeft ook directe juridische implicaties. Wie in een voorzienbaar instabiele bevoorradingsomgeving vertrouwt op routinematig ondernemingsgedrag, riskeert niet alleen leveringsproblemen, maar ook persoonlijke aansprakelijkheid. Dit artikel analyseert de huidige grondstoffencrisis in het licht van geopolitieke ontwikkelingen en koppelt die aan de juridische verplichtingen voor vooruitziend en aansprakelijkheid-bewust ondernemingsbestuur.

Categorieën
Technologie- & IT-Recht

De juridische dimensies van het Metaverse in Duitsland

Terwijl het publieke debat tegenwoordig vooral wordt gedomineerd door zogenaamde “kunstmatige intelligentie” – vaak niets meer dan statistische taalmodellen op basis van enorme datasets – ontwikkelt zich op de achtergrond een andere digitale transformatie: het Metaverse. In tegenstelling tot recente berichten is het Metaverse allesbehalve achterhaald. Integendeel: het heeft de potentie om onze digitale interactie, beleving en structuur fundamenteel te veranderen.

Als Duits advocaat gespecialiseerd in IT-recht volg ik nauwlettend de juridische implicaties van het Metaverse. Onlangs publiceerde ik hierover een bijdrage in AnwZert ITR 25/2024 Anm. 2, waarin ik de noodzaak van juridische reflectie in dit opkomende domein heb benadrukt. De toekomst zal niet alleen bepaald worden door intelligente tools, maar ook door immersieve, doorlopende omgevingen waarin identiteit, eigendom en handel fundamenteel worden hergedefinieerd. Het recht moet deze ontwikkeling bijbenen.

Categorieën
Technologie- & IT-Recht

Het Metaverse is niet dood – Bitkom toont: de tweede fase is begonnen

Weinig digitale concepten zijn zo snel bejubeld en vervolgens net zo snel afgeschreven als het Metaverse. Na een korte, bijna koortsachtige hype verdween het uit de schijnwerpers – overschaduwd door de volgende golf: generatieve AI. Maar vergis je niet: het Metaverse is allesbehalve dood. De recente gids van Bitkom 2025 maakt duidelijk dat de ontwikkeling niet stil is blijven staan, maar juist aan volwassenheid wint. En juist voor juristen is dit hét moment om opnieuw te kijken – want de echt complexe rechtsvragen komen nu pas naar voren.

Categorieën
Strafwetgeving

Transnationale fraude en het Duitse strafrecht

Het Oberlandesgericht Hamm over territoriale rechtsmacht en organisatiecriminaliteit: In zijn beslissing van 14 mei 2025 (zaaknr. 1 Ws 90/25) heeft het Oberlandesgericht (OLG) Hamm geoordeeld dat het Duitse strafrecht ook van toepassing kan zijn wanneer een deel van een frauduleuze handeling in het buitenland is gepleegd, mits het strafrechtelijke gevolg (de schade) zich – althans gedeeltelijk – in Duitsland voordoet.

De zaak betrof een grootschalige grensoverschrijdende fraude rond zogenaamde “opleidingspakketten”, die in werkelijkheid dienden om een niet-bestaande cryptovaluta te promoten. Opvallend is de juridische benadering van het hof, dat het gehele gedragscomplex kwalificeerde als een zogenaamd “oneigenlijk organisatiedelict” en daarmee als één enkele strafbare handeling onder het Duitse recht.

Categorieën
Cybercrime & Cybersecurity Technologie- & IT-Recht

Polymarket: Wanneer wedden een manier wordt om de wereld te begrijpen

Op het eerste gezicht lijkt het blockchain-gebaseerde wedplatform Polymarket een technische curiositeit in de wereld van cryptovaluta. Maar bij nader inzien onthult het een diepgaande maatschappelijke ontwikkeling: de gamificatie van politieke en maatschappelijke realiteit. Wie wil weten wat mensen waarschijnlijk achten – en dat ook met echt geld willen onderbouwen – vindt in Polymarket een fascinerend, maar ook uiterst dubbelzinnig podium.