Op 26 september 2025 maakten drones opnieuw Schlagzeilen: de Deense luchthaven Aalborg moest het luchtruim bijna een uur sluiten en twee vluchten werden geannuleerd. De Deense regering spreekt van hybride aanvallen die bedoeld zijn om angst te zaaien. Ook in Duitsland worden sinds de Oekraïne-oorlog steeds vaker Russische drones gesignaleerd die militaire transportroutes en NAVO-bases bespioneren. Beide landen versterken hun verdedigingsmaatregelen – maar wie mag drones eigenlijk neerhalen, en onder welke voorwaarden?
De recente incidenten laten zien hoe drones zijn uitgegroeid tot instrumenten van hybride oorlogsvoering. Terwijl Denemarken van plan is nieuwe technologieën voor detectie en neutralisatie in te voeren, rijst de vraag: hoe ver mogen verdedigingsmaatregelen gaan, en wie is daar verantwoordelijk voor?
Hybride oorlogsvoering: drones als instrumenten van destabilisatie
Drones zijn al lang geen speelgoed of hulpmiddelen voor luchtopnames meer. Ze worden doelgericht ingezet om kritieke infrastructuur te verstoren, militaire geheimen te bespioneren of onzekerheid te zaaien. In Denemarken vliegen ze boven luchthavens, in Duitsland monitoren ze wapentransporten en militaire steunpunten. De Deense regering spreekt van “professionele actoren” die bewust angst willen verspreiden. Minister van Defensie Troels Lund Poulsen benadrukt weliswaar dat er geen directe militaire dreiging is, maar de psychologische impact is voelbaar. Ook Frankrijk heeft Denemarken al steun toegezegd.
In Duitsland bevestigt minister van Defensie Boris Pistorius dat Russische drones routes voor wapenleveranties aan Oekraïne in kaart brengen. De NAVO waarschuwt voor hybride oorlogsvoering, die varieert van spionage en sabotage tot gerichte verstoringen van het burgerluchtverkeer. De uitdaging is dat dergelijke aanvallen vaak onder de drempel van openlijke vijandelijkheden blijven, wat een duidelijke juridische en militaire reactie bemoeilijkt.
Wie mag drones bestrijden – en hoe?
De juridische situatie is complex. In een private context heeft de rechtbank in Riesa in 2019 bepaald dat een grondeigenaar een drone die boven zijn tuin zweeft mag neerhalen als deze zijn persoonlijke levenssfeer en eigendomsrecht schendt. Maar wat geldt er wanneer drones niet boven privéterrein, maar boven luchthavens, militaire basissen of gevoelige infrastructuur vliegen?
In principe is het afweren van drones die een gevaar vormen de taak van de politie. In Duitsland zijn de deelstaatpolitiekorpsen verantwoordelijk als de drones buiten luchthavens opereren. Op het luchthaventerrein zelf is de federale politie bevoegd. Luchtverkeersleiding is echter niet belast met afweer – hun taak is het waarborgen van een veilige afhandeling van het reguliere luchtverkeer, niet het bestrijden van verstorers. Een uitzondering vormt ambtshulp: de politie kan de luchtverkeersleiding om ondersteuning vragen, bijvoorbeeld bij het lokaliseren van drones. De kosten worden echter gedragen door de politie, niet door de luchtvaartsector.
Problematisch wordt het wanneer drones gericht militaire of staatsdoelen aanvallen. Hier gelden niet alleen politiële bevoegdheden, maar ook de Luchtveiligheidswet. Theoretisch zouden zelfs de strijdkrachten in het kader van ambtshulp kunnen ingrijpen – maar een duidelijke rechtsgrondslag voor het neerhalen van drones door het leger ontbreekt nog. De Luchtveiligheidswet voorziet weliswaar in de inzet van het leger om bedreigingen in het luchtruim tegen te gaan, zoals bij vliegtuigkapingen. Of dit echter ook op drone-aanvallen van toepassing is, blijft omstreden.
Technische afweer en juridische hindernissen
Technisch gezien is het neerhalen of verstoren van drones mogelijk – bijvoorbeeld met storingszenders die de radioverbinding onderbreken of met gerichte tegenmaatregelen. Maar elke afweermaatregel moet proportioneel zijn. Blindelings drones neerhalen brengt risico’s met zich mee: neerstortende drones kunnen mensen verwonden of materiële schade veroorzaken. Bovendien is niet elke drone een bedreiging. De uitdaging ligt in het onderscheid maken tussen onschuldige recreatieve vluchten en doelgerichte aanvallen.
In Denemarken wil de regering nu wetten wijzigen om operators van kritieke infrastructuur het neerhalen van drones toe te staan. Een riskante stap, want verkeerde inschattingen kunnen leiden tot onnodige escalaties. Tegelijkertijd laat de zaak zien hoe dringend duidelijke regels nodig zijn: wanneer drones doelbewust het luchtverkeer lamleggen, moeten snelle beslissingen mogelijk zijn.
drone-afweer als proefcase voor modern veiligheidsbeleid
De incidenten in Denemarken en Duitsland zijn niet verrassend: bij hybride oorlogsvoering wordt doelbewust gebruik gemaakt van grijze zones tussen oorlog en vrede en tussen spionage en sabotage. Het antwoord hierop kan niet alleen bestaan uit technische bewapening. Er zijn duidelijke wettelijke regels nodig die bepalen wie drones mag afweren en onder welke voorwaarden. Daarbij moet een onderscheid worden gemaakt tussen afweermaatregelen op privéterrein, bijvoorbeeld bij bedrijven, en in de openbare ruimte. In de openbare ruimte valt dit momenteel onder de bevoegdheid van het politierecht, maar onze politie is hiertoe helemaal niet toegerust.
Tegelijkertijd moet worden voorkomen dat overhaaste reacties de situatie verder escaleren, want één ding is zeker: drones zullen blijven bestaan. De vraag is of het lukt om de gevaren ervan in te dammen zonder de beginselen van de rechtsstaat op te geven. En die worden zeker geraakt! Men moet zich niet voorstellen dat drones “gewoon worden neergeschoten”. Als een drone, die soms aanzienlijke afmetingen kan bereiken, uit de lucht valt, heeft dat gevolgen: hij kan in de openbare ruimte terechtkomen, bijvoorbeeld in het verkeer. Of hij kan op het bedrijfsterrein in kritieke zones terechtkomen, wat kan leiden tot gevolgschade en letsel. Daarom moeten hier grondige en rustige analyses worden uitgevoerd en naar oplossingen worden gezocht. Zowel technisch als juridisch staan we nog maar aan het begin.
Internationale solidariteit en open vragen
De recente drone-incidenten zijn geen puur Deens of Duits probleem. De steun van Frankrijk aan Denemarken onderstreept dat hybride dreigingen alleen gezamenlijk kunnen worden afgewenden. Maar wie draagt de kosten voor afweersystemen? En hoe kunnen we voorkomen dat drone-aanvallen de nieuwe norm worden?
De EU heeft al stappen gezet, zoals de registratieplicht voor drones en de mogelijkheid om verplichte systemen voor identificatie op afstand voor te schrijven. Maar zolang de juridische kaders fragmentarisch blijven, hebben aanvallers gemakkelijk spel. Het debat over het neerhalen van drones laat zien dat niet alleen technische oplossingen nodig zijn, maar ook duidelijke verantwoordelijkheden en internationale afspraken.
Bereikbaarheid: via e-mail, terugbellen, Threema of Whatsapp. Informatie over onze kosten.
Ons advocatenkantoor is gespecialiseerd in strafrechtelijke verdediging, cybercriminaliteit, economisch strafrecht en fiscaal strafrecht en IT-recht en manager aansprakelijkheid. Wij nemen alleen strafrechtelijke verdedigingen van consumenten aan. Wij zijn gevestigd in de regio Aken en zijn actief in heel Duitsland.
- Drone-afweer en hybride oorlogsvoering: de juridische situatie in Duitsland - september 26, 2025
- ‘haveninsider-zaken’ in duitse drugsdelicten - september 26, 2025
- Het Europese ne bis in idem-beginsel: Wanneer is sprake van „zelfde feit“? - september 20, 2025
